โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ดื้อต่อภูมิคุ้มกัน ติดเชื้อง่าย-แพร่ได้มากขึ้น

“นายแพทย์ธีระ” เปิดเผย โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ ดื้อต่อภูมิต้านทานทั้งจากวัคซีน มีโอกาสที่จะเกิดการติดเชื้อได้ง่ายดายมากยิ่งขึ้นหรือแพร่กันได้เยอะขึ้น

รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์เฟซบุ๊ก Thira Woratanarat กล่าวว่า 29 พฤศจิกายน 2565… เมื่อวานทั่วโลกติดเพิ่ม 174,759 คน ตายเพิ่ม 778 คน รวมแล้วติดไป 646,366,341 คน เสียชีวิตรวม 6,637,358 คน

5 อันดับแรก ที่ติดเชื้อสูงสุดคือ ประเทศญี่ปุ่น เกาหลีใต้ บราซิล ไต้หวัน แล้วก็ประเทศฝรั่งเศส

เมื่อวานนี้ปริมาณติดเชื้อใหม่มีประเทศจากยุโรปแล้วก็เอเชียครอบครอง 7 ใน 10 อันดับแรก แล้วก็ 13 ใน 20 อันดับแรกของโลก

ปริมาณติดเชื้อใหม่ในแต่ละวันของทั่วโลกปัจจุบันนี้ มาจากทวีปเอเชีย แล้วก็ ยุโรป รวมกันคิดเป็นร้อยละ 76.25 ของทั่วโลก ในเวลาที่ปริมาณการตายคิดเป็นร้อยละ 74.93

…ลักษณะสายพันธุ์ย่อยในออสเตรเลีย

Esterman A. ได้เผยแพร่เนื้อหาสาระเกี่ยวกับโควิด-19 ที่ระบาดในออสเตรเลียในเวลานี้ พบว่าเป็นไปในลักษณะหลากหลายสายพันธุ์แบบ variant soup

โดยมีอีกทั้ง BA.5 39%, BA.2.75 26%, BQ.1 19%, XBB 4% แล้วก็อื่น ๆ

ลักษณะดังที่กล่าวมาแล้ว เป็นที่คาดการณ์กันว่าประเทศอื่น ๆ ก็จะเป็นไปในลักษณะนี้ โดยมีสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่น่าวิตกกังวลยกตัวอย่างเช่น BQ.1.x, XBB, BA.2.75.x ที่อาจมีสัดส่วนสูงแตกต่างกันไปในแต่ละทวีป แล้วก็จะมาเทคโอเว่อร์ BA.5 ในเวลาไม่นาน ดังนี้ BQ.1.x จะครอบครองสัดส่วนนำ ในอเมริกา แล้วก็ ยุโรป ส่วน BA.2.75.x แล้วก็ XBB จะเด่นในแถบเอเชีย

การระบาดในไทยเรามีทิศทางจะเป็นไปในแนวทางข้างต้น

…ตีระฆังเตือนยืนยันหัวข้อการดื้อต่อภูมิต้านทาน

คณะทำงานของ David Ho จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ประเทศอเมริกา ได้เผยแพร่ผลของงานวิจัยใน bioRxiv เมื่อวานนี้ 28 พฤศจิกายน 2565

ชี้ให้เห็นว่า โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็น BQ.1.x แล้วก็ XBB นั้น

ดื้อต่อภูมิต้านทานทั้งจากวัคซีน แล้วก็การที่เคยติดเชื้อมาก่อน มากกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ ที่เคยระบาดมาก่อนหน้านี้เป็นอย่างมาก

หากแม้ข้อมูลทางคลินิกในปัจจุบัน ยังไม่มีหลักฐานยืนยันว่าจะมีผลให้ป่วยไข้ร้ายแรงเยอะขึ้นกว่าสายพันธุ์ที่เคยระบาดเดิม

แต่ว่าสมรรถนะการดื้อต่อภูมิต้านทานที่มากขึ้นนั้น ย่อมส่งผลทำให้มีโอกาสที่จะเกิดการติดเชื้อได้ง่ายดายมากยิ่งขึ้น หรือ แพร่กันได้เยอะขึ้นเป็นเงาตามตัว

ประการฉะนี้เอง ที่เป็นตัวตอกย้ำให้เห็น ถึงจุดสำคัญของการป้องกันตัว ระหว่างการใช้ชีวิตประจำวัน อีกทั้งหัวข้อการใส่หน้ากาก หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง หลีกเลี่ยงสถานที่แออัดคับแคบระบายอากาศไม่ดี รักษาความสะอาด แล้วก็ เว้นระยะห่าง จากคนอื่น ๆ

Personal protective behaviors เป็นเกราะป้องกันที่สำคัญที่สุด

…ฟุตบาทประวัติศาสตร์การแพร่ ของแต่ละสายพันธุ์

โควิด-19 แพร่ระบาดมายาวนานหลายปี โดยมีสายพันธุ์ที่หลากหลาย

หากเปรียบเทียบกันตัวต่อตัว จะพบว่า ในระยะเวลา 100 วันแรกของการระบาด สายพันธุ์ Omicron นั้นแพร่กระจายไปยังประเทศอื่น ๆ ทั่วโลกได้มากกว่าสายพันธุ์อื่น ที่ระบาดมาก่อน ถึง 5 เท่า

แต่ละระลอกก่อนหน้าที่ผ่านมา ตั้งแต่สายพันธุ์เริ่มแรก (Wuhan: Wild type), เบต้า, แกมม่า, อัลฟ่า, เดลต้า, และ Omicron นั้น ก็มีลักษณะของ ทวีปที่มีการระบาดหนัก ก่อนกระจายไปยังทวีปอื่น ๆ ที่แตกต่างกันไป

…สำหรับระลอกอนาคตนั้น ลักษณะการระบาดคงจะมีทิศทางแตกต่างไปจากสมัยก่อน ด้วยเหตุว่ามีปัจจัยหัวข้อการเดินทางระหว่างประเทศเกิดขึ้นมาก การระบาดจะเป็นลักษณะหลากหลายสายพันธุ์ เปลี่ยนกับการนำเข้า ส่งออก รวมถึงสมรรถนะของไวรัสแต่ละสายพันธุ์ พฤติกรรมการป้องกันตัว แล้วก็ การใช้ชีวิตของมวลชน จำพวก แล้วก็ความครอบคลุมของวัคซีนที่ใช้ รวมทั้ง อื่น ๆ

ผลกระทบที่จะเกิดขึ้น อีกทั้งในแง่ปริมาณการได้รับเชื้อ การป่วย การเสียชีวิต แล้วก็ Long COVID นั้น ก็เลยมีโอกาสสูง ที่จะเปลี่ยนกับแนวทางควบคุมป้องกันโรค แล้วก็ ความพร้อมเพรียง “จริง” ของระบบสาธารณสุขของประเทศนั้น อีกทั้งเรื่องยาที่ตามมาตรฐาน วัคซีนที่มีประสิทธิภาพ บริการดูแลต่าง ๆ ว่าประชากรในประเทศ จะเข้าถึง แล้วก็ พึ่งพาได้หรือไม่ ยามที่เกิดปัญหา

ผลที่พึงปรารถนาของทุกสังคม คือ ยามวิกฤติ ประชากรสามารถพึ่งพา แล้วก็ได้รับความช่วยเหลือเกื้อกูลดูแลอย่างทันการ มีประสิทธิภาพ โดยตลอด

ไม่ต้องเผชิญกับสภาวะหมดหวัง รอคอย จนกระทั่งจะต้องดิ้นรนทุบกระปุกขวนขวายหาทางรอด กันเอาเองแบบ อัตตาหิ อัตตโน นาโถ

…สถานการณ์เดี๋ยวนี้นั้น ควรต้องใช้ชีวิตอย่างมีสติ ไม่ประมาทในการดำรงชีพ

ป้องกันตัวอย่างสม่ำเสมอ อีกทั้งช่วงทำงาน เรียน หรือท่องเที่ยว

ฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นให้ครบตามกำหนด

ใส่หน้ากากอย่างถูกต้อง จะช่วยลดการเสี่ยงลงไปได้มาก

นอกเหนือจากนี้ ยังคงเจอลักษณะของการสูญเสียการได้กลิ่น แล้วก็การรู้รส เจออาการไม่ปกติเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร กรุ๊ปลักษณะของระบบทางเดินหายใจ หายใจถี่ หายใจไม่สะดวก แล้วก็กรุ๊ปอาการนอกระบบ ที่ไปคล้ายกันกับสายพันธุ์เดลตาได้เช่นเดียวกัน

สำหรับผู้ที่สัมผัสเสี่ยงสูง หรือมีลักษณะเสี่ยงติดเชื้อ เสนอแนะให้ตรวจ ATK ด้วยตัวเอง โดยควรเลือก ATK ที่ได้รับมาตรฐาน แล้วก็ มีค่าความไว (Sensitivity) แล้วก็ ค่าความจำเพาะ (Specificity) ไม่น้อยกว่า 90%

อ้างอิง

1. Wang Q et al. Alarming antibody evasion properties of rising SARS-CoV-2 BQ and XBB subvariants. bioRxiv. 28 November 2022.

2. Tegally H et al. Global Expansion of SARS-CoV-2 Variants of Concern: Dispersal Patterns and Influence of Air Travel. medRxiv. 27 November 2022.

ข้อมูลที่ได้มาจาก รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์